ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΑΣ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Μαρία Παπαδοπούλου, Σταματία Γκατζώρη, Φλώρα Αστεριάδου

Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Παιδιών κι Εφήβων (ΚΙΜΟΨΥΠΕ) Ψυχιατρικού  Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης (Ψ.Ν.Θ.)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στα πλαίσια της λειτουργίας της ΚΙΜΟΨΥΠΕ και μετά από αίτημα του Δήμου Πυλαίας -Χορτιάτη, ξεκίνησε πιλοτικά η εφαρμογή του συγκεκριμένου προγράμματος σε Δημοτικά Σχολεία του Δήμου.

ΣΚΟΠΟΣ

Το Πρόγραμμα Πρόληψης Συγκρούσεων και Βίας (ΠΠΣΒ) βασίστηκε στο Πρόγραμμα Ελέγχου Συγκρούσεων (ΠΕΣ) των Τριλίβα και Chimienti (1998), το οποίο στοχεύει στη συναισθηματική και κοινωνικο-γνωστική ανάπτυξη των παιδιών, με σκοπό τη βελτίωση της συμπεριφοράς τους στην καθημερινή πραγματικότητα. Σκοπός του ΠΠΣΒ είναι η ευαισθητοποίηση των μαθητών πάνω σε θέματα βίας κι επιθετικής συμπεριφοράς, για να μπορούν να μπαίνουν στη θέση του άλλου και να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους, καθώς επίσης η ενημέρωσή τους για τρόπους αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων.

ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΣ

Το ΠΠΣΒ ολοκληρώθηκε σε όλες τις τάξεις 2 Δημοτικών Σχολείων του Δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη και προσαρμόστηκε ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα των παιδιών. Η διάρκεια του ήταν 2 διδακτικές ώρες σε κάθε τμήμα. Αναλυτικότερα, ακολουθήθηκε η παρακάτω διαδικασία:

• Ομαδική συζήτηση για τη βία και την επιθετική συμπεριφορά με απόψεις μαθητών και παραδείγματα. Έγινε καταγραφή των απόψεων των μαθητών στον πίνακα της τάξης.

• Χρήση οπτικοακουστικού υλικού (4 εκπαιδευτικά βίντεο μικρής διάρκειας), με περιεχόμενο την πρόληψη της βίας στα σχολεία και στη συνέχεια έγινε συζήτηση με τους μαθητές.

• Λίστα συγκρούσεων, όπου τους ζητήθηκε να καταγράψουν γεγονότα που τους προκαλούν ‘πόνο’ ή θυμό και ποια η αντίδρασή τους. Συζήτηση για τα συναισθήματά τους και για τις επιπτώσεις της επιθετικής συμπεριφοράς.

• Ομαδική συζήτηση για τρόπους αντίδρασης σε καταστάσεις βίας και επιθετικής συμπεριφοράς. Οι μαθητές έκαναν τις δικές τους προτάσεις και στη συνέχεια, τους δόθηκε έντυπο υλικό για τη διαχείριση καταστάσεων βίας.

• Βιωματική άσκηση για την αυτό-εικόνα και αυτό-εκτίμηση. Ζητήθηκε από τους μαθητές να γράψουν σε ένα χαρτί Α4 το όνομά τους και ό,τι άλλο θέλουν για τον εαυτό τους. Κρατώντας το χαρτί πάνω τους για όλη τη διάρκεια της σχολικής μέρας, τους προτάθηκε να σχίζουν ένα μικρό μέρος της κάθε φορά που κάποιος καταπατά τα δικαιώματά τους, ή αδιαφορεί για τα συναισθήματά τους. Σε επόμενη συνάντηση έγινε συζήτηση για τα συναισθήματά τους.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Οι μαθητές απέκτησαν μια σφαιρική ενημέρωση και αντίληψη για τη βία και την επιθετική συμπεριφορά. Είχαν ενεργό συμμετοχή και εκδήλωσαν ενδιαφέρον για το ΠΠΣΒ. Φάνηκε ότι εκείνο που τους κέντρισε παραπάνω το ενδιαφέρον ήταν το οπτικοακουστικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε, καθώς οι πληροφορίες ήταν πιο έντονες και άμεσες. Από τα λεγόμενα των μαθητών προέκυψε ότι η βιωματική άσκηση τους βοήθησε να μπορούν να μπαίνουν στη θέση του άλλου και να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους, καθώς επίσης να μπορούν να αντιμετωπίζουν τέτοιες καταστάσεις. Επίσης, σχημάτισαν μια ιδέα για το πόσες προκλήσεις δέχεται η αυτοεκτίμησή τους καθημερινά κι έτσι κατανόησαν πόσο σημαντικό είναι να σεβόμαστε τα δικαιώματα και τα συναισθήματα των γύρω μας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Μετά την ολοκλήρωση του ΠΠΣΒ, προέκυψε η ανάγκη για παραπάνω ενημέρωση των μαθητών σε θέματα αγωγής υγείας, καθώς επίσης ατομικής και ομαδικής συμβουλευτικής κάποιων παιδιών.

Βιβλιογραφία

Τριλίβα Σ, & Chimienti G. (1998). «Πρόγραμμα Ελέγχου των Συγκρούσεων». Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα.

Αναρτημένη ανακοίνωση στο 4^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κινητών Μονάδων Ψυχικής Υγείας, Μέτσοβο, 7-9 Οκτωβρίου 2011

ΟΜΑΔΑ ΥΙΟΘΕΣΙΑΣ

ΠΑΙΔΙΚΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ

Γράφει η Μαρία Παπαδοπούλου, Συμβουλευτική Ψυχολόγος Παίδων & Ενηλίκων, Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Παιδιών – Εφήβων, Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Πηγή: http://www.obrela.gr/ekstrateia_paidikh_kakopoihsh.htm

Η σεξουαλική κακοποίηση αποτελεί μια από τις καταστάσεις που όταν υπάρχουν, προκαλείται στο παιδί ανεπανόρθωτο συναισθηματικό τραύμα, το οποίο δύσκολα θα ξεπεράσει. Το φαινόμενο της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης συμβαίνει σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από όσο γνωρίζουμε, όμως καλύπτεται από έντονη μυστικότητα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Βρετανικού Οργανισμού Stopitnow, 1 στα 10 παιδιά κακοποιούνται σεξουαλικά σε σοβαρή μορφή, ενώ τα ¾ των παιδιών που κακοποιούνται σεξουαλικά δε θα το αναφέρουν σε κανέναν κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας. Η πλειοψηφία των δραστών είναι άνδρες και γνωστοί στο θύμα. Οι δράστες μπορεί να είναι από το άμεσο ή έμμεσο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον. Η παιδική σεξουαλική κακοποίηση περιλαμβάνει, εκτός από βιασμό και ασέλγεια, ακατάλληλο άγγιγμα του παιδιού, ή το να υποχρεώνει κανείς το παιδί σε ακατάλληλο άγγιγμα, καθώς και έκθεση του παιδιού σε πορνογραφία ή γυμνό σώμα ή φωτογράφιση του παιδιού, που εμπεριέχει σεξουαλική διέγερση του δράστη.

Ποια είναι τα σημάδια ότι ένα παιδί κακοποιείται σεξουαλικά;

• Ακατάλληλη σεξουαλική δραστηριότητα με παιχνίδια ή αντικείμενα

• Εφιάλτες και προβλήματα ύπνου

• Απόσυρση ή έντονη προσκόλληση σε κάποιον ενήλικα

• Ασυνήθιστη μυστικοπάθεια

• Ξαφνικές απρόσμενες αλλαγές στη διάθεσή του

• Παλινδρόμηση σε προγενέστερες συμπεριφορές, π.χ. ενούρηση τη νύχτα

• Ανεξήγητος φόβος συγκεκριμένων τοποθεσιών ή ατόμων (π.χ. δε θέλει να μένει μόνο με ένα συγκεκριμένο άτομο)

• Απώλεια όρεξης και ξαφνικές αλλαγές σε διατροφικές συνήθειες

• Κατοχή νέων ενήλικων λέξεων για μέρη του σώματος χωρίς εμφανή πηγή

• Μιλά για ένα καινούργιο μεγαλύτερο φίλο και αδικαιολόγητα δώρα ή χρήματα

• Αυτό-τραυματισμός (κόψιμο και κάψιμο) στους εφήβους

• Σωματικές ενδείξεις, αδικαιολόγητη ευαισθησία, πόνος ή μώλωπες στη στοματική ή γεννητική περιοχή, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, εγκυμοσύνη

• Φυγή από το σπίτι

Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης είναι πολύ σοβαρές, επηρεάζουν πολλούς τομείς της ζωής του ατόμου, και, χωρίς θεραπεία, διατηρούνται για μια ολόκληρη ζωή. Η αυτοκτονικότητα, ο εθισμός στα ναρκωτικά, ο αλκοολισμός, η ανορεξία, η βουλιμία, η κατάθλιψη, οι ψυχώσεις, η εξάρτηση από κακοποιητικές σχέσεις, η εμπλοκή σε πορνεία, η αποτυχία στην εργασία και τις προσωπικές σχέσεις αποτελούν συνήθεις συνέπειες στα ενήλικα άτομα που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά ως παιδιά. Η ψυχοθεραπεία είναι πολύτιμη για την αποκατάσταση της ανείπωτης ψυχικής βλάβης, που έχουν υποστεί τα άτομα αυτά.

Πώς μπορούμε να προστατέψουμε τα παιδιά μας;

• Πρέπει να τους διδάξουμε ότι έχουν το δικαίωμα να λένε όχι, για παράδειγμα όταν δε θέλουν να παίξουν, να τα γαργαλήσουν, να τα αγκαλιάσουν ή να τα φιλήσουν.

• Θα πρέπει πάντα να μας πουν αν κάποιος τους φέρθηκε με τρόπο που να τα ανησυχεί, ακόμη κι αν τους ήταν αδύνατο να πουν όχι εκείνη τη στιγμή.

• Πρέπει να προσέξουμε με ποιόν αφήνουμε τα παιδιά μας. Αν το παιδί είναι δυσαρεστημένο με αυτόν που το προσέχει, να μιλάμε με το παιδί για αυτό το θέμα.

• Κανείς, ακόμη και κάποιος που αγαπούν, δε θα πρέπει να τους ζητήσει να κρατήσουν μυστικό για φιλιά, αγγίγματα, αγκαλιές.

• Δεν είναι ποτέ φταίξιμο του παιδιού αν κάποιος τα κακοποιήσει.

• Ότι δε θα θυμώσουμε αν μας πουν τι τους συνέβη, ακόμη κι αν εκείνα νομίζουν ότι έκαναν κάτι λάθος ή αν αυτό περιλαμβάνει κάποιον γνωστό  της οικογένειας.

• Αν κάποιος τα αγγίξει με τρόπο που τα φοβίζει ή τα μπερδεύει πρέπει να το πουν. Τα συναισθήματα φόβου και σύγχυσης μπορεί να έρθουν για κάποιο άτομο και πριν ακόμη τα αγγίξουν.

Τι είναι ο Παιδικός Σεξουαλικός Tουρισμός;

Σύμφωνα με τη UNICEF, 1 εκ. παιδιά πωλούνται ετησίως στην Ασία με σκοπό την πορνεία. Εξ αυτών, το 50% πωλούνται από γνωστό ή φιλικό πρόσωπο, 40% πωλούνται από τις οικογένειες τους και 10% από άλλους συγγενείς. Ο αριθμός των παιδόφιλων τουριστών, υπολογίζεται ότι αποτελεί το 1% του συνολικού αριθμού των ταξιδιωτών. Σύμφωνα με το διεθνή οργανισμό ECPAT οι πελάτες του σεξουαλικού τουρισμού κατηγοριοποιούνται ως εξής:

• στους περιστασιακούς παιδόφιλους,
• στους καθ’ έξη παιδόφιλους, οι οποίοι σκοπίμως επισκέπτονται χώρες όπου η παιδική πορνεία είναι αυξημένη και τα παιδιά ιδιαίτερα ευάλωτα και φτηνά,
• στους διεστραμμένους και βίαιους παιδόφιλους,
• τέλος, είναι η κατηγορία των τουριστών, οι οποίοι έπ’ ευκαιρίας της επισκέψεώς τους, επιζητούν να γνωρίσουν νέες εμπειρίες, νιώθοντας ελεύθεροι ηθικών φραγμών (χαρακτηριστικά η κατηγορία αυτή αναφέρεται ως “Monsieur Tout-le-monde”).

Οι περισσότεροι αριθμητικά και πλέον ενεργοί πελάτες προέρχονται από την Ιαπωνία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία, την Αγγλία, τον Καναδά και την Αυστραλία, ενώ το 57% ανήκουν στις ηλικίες 40-60 ετών. Τα ταξιδιωτικά γραφεία που οργανώνουν τα εν λόγω ταξίδια, υπόσχονται στους παιδόφιλους τουρίστες συνεχή εναλλαγή παιδιών κατά τη διάρκεια της παραμονής τους.

Να σημειωθεί ότι η σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιού αποτελεί ποινικό αδίκημα και τιμωρείται στη χώρα μας, ακόμη κι αν η εγκληματική πράξη έχει διαπραχθεί σε άλλη χώρα.

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

ΟΜΠΡΕΛΑ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ. Η MKO ΟΜΠΡΕΛΑ ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο 2009 εκστρατεία ενημέρωσης έναντι της Σεξουαλικής Εμπορίας Παιδιών και Νέων Ατόμων. Το Πρόγραμμα αυτό είναι μέρος ευρύτερου προγράμματος του ECPAT - End Child Prostitution, Child Pornography and Trafficking of Children for Sexual Purposes, (www.ecpat.net) και του The Body Shop, το οποίο εφαρμόζεται σε πάνω από 80 χώρες.

Ερυφίλης 2, 116 34 Αθήνα

Τηλ - Fax: 210 72 90 496

Email: info@obrela.gr

210 7236200

«Τηλεφωνική Γραμμή Ενημέρωσης, Στήριξης και Αναφοράς Περιστατικών Σεξουαλικής Εμπορίας Παιδιών και Νέων», λειτουργεί σε 24ωρη βάση και στελεχώνεται από ειδικούς ψυχολόγους.